تألیف: حمید وثیق زاده انصاری

 
 


 
"فناوری و خطرات، اشتراکات زیادی با هم دارند." اثرات منفی فناوری در جامعه در اثبات این ادعا از هیچ کوششی فرو گذار نکرده است. در این مقاله در مورد این اثرات منفی بیشتر خواهیم گفت.
به طرز وحشتناکی آشکار است که فناوری ما فراتر از انسانیت ما خواهد رفت. (آلبرت انیشتین)
وقتی کودک بودیم، ما یک زندگی اجتماعی داشتیم که اسم آن "بیرون" بود و اوقات فراغتمان را در کوچه و بازی با دوستانمان می‌گذراندیم. ولی اگر به کودکان نسل جدید نگاهی بیافکنید خواهید دید که سرگرمی‌های بی شماری مانند فیس‌بوک، پلی ‌استیشن، آی‌ فون، بلک بِری و هم چنین 300 کانال تلویزیون آنها را احاطه کرده است. مادربزرگی همیشه می‌گفت روزی که فناوری به اوج خود برسد، انسانها از اندیشیدن قبل از عمل کردن صرف نظر می‌کنند. این ادعا بسیار عاقلانه به نظر می‌رسد، چرا که نه؟ فناوری، صبر را از زندگی ما دور کرده است. هر ثانیه که از عمر ما می‌گذرد ما وابستگی بیشتری به فناوری حس می‌کنیم. ممکن است برخی اسم آن را سعادت بگذارند ولی برخی دیگر نظرشان متفاوت است. آنها ممکن است معتقد باشند که فناوری زندگی انسانها را آسان کرده است اما به همان اندازه هم معتقدند که بین انسانها فاصله انداخته است و انسانها به خاطر وجود فناوری کمتر به نزدیکان و آشنایان خود سر می‌زنند. فکرش را بکنید، به دلیل وجود فناوری اینترنت ما خیلی وقت است که شخصاً به دیدار کسانی که دوستشان داریم و در همان شهری زندگی می‌کنند که ما ساکن آن هستیم نرفته‌ایم. در عوض از طریق تلفن با آنها تماس می‌گیریم یا از طریق چت و ایمیل با آنها ارتباط برقرار می‌کنیم.
هر چقدر بیشتر پیش می‌رویم از این که دستگاه چای ‌ساز یک میلی ثانیه دیرتر چای را آماده سازد مضطرب می‌شویم، اگر آهنگی که به آن علاقه داریم یک دقیقه دیر دانلود شود شاکی می‌شویم. ما انسانها به دلیل بی‌طاقت شدن، چیزی به اسم اتلاف وقت را هم ریشه‌کن می‌کنیم، اما بسیاری از ما هنوز هم از تأثیرات منفی حیرت ‌آور رواج فناوری در زندگی خود بی‌خبریم. کشاورزی، تجارت و رسانه برخی از حوزه‌هایی است که فناوری در رشد آنها مفید بوده است. اما در عین حال عواقب فوق ‌العاده منفی که می‌تواند بر زندگی ما بگذارد نیز نگران کننده است. چرا همیشه در مورد تأثیرات مثبت فناوری بر جامعه‌ی خود صحبت می‌کنیم؟ زمان آن است که واقع ‌بین باشیم و با تأثیرات منفی آن نیز رو به رو شویم. مطالبی که در زیر ذکر خواهیم کرد تلاشی است برای درک تمام این تأثیرات منفی.

تأثیر بر ارتباطات

ابزارهای دارای فناوری پیش رفته، سرعت بالا، بازیهای کامپیوتری، غذاهای داغ شده در مایکرو ویو و ارتباطات فوری که نمی‌شود آن را انکار کرد هدایایی است که فناوری بر ما ارزانی داشته است. با ابن همه آیا ما توجهی به سبک زندگی خود می‌کنیم؟ آیا می‌دانید همسر و فرزند‌هایتان منتظرند تا شما از دفتر کار خود بعد از یک روز طولانی برگشته و مدتی را با آنها بگذرانید؟ اما شما چه می‌کنید؟ از موقعی که پایتان را به خانه می‌گذارید لپ تاپ خود را روشن کرده و شروع به چِک کردن ایمیل، فیس‌بوک و آپدیت‌های اخیر می‌کنید. و اگر کارتان با کامپیوتر تمام شود تلویزیون مشتاقانه منتظر شماست تا آن را روشن کنید. آیا وقتی برای صحبت با خانواده نیز باقی می‌ماند؟ ما امروزه آرامش را این گونه تعریف می‌‌کنیم. سعادت نهایی! شما ممکن است با هزاران نفر در سایت‌های شبکه‌ی اجتماعی دوست باشید، اما تا کنون از خودتان پرسیده‌اید که چه تعداد از این دوستان را از نزدیک می‌شناسید و با چند تن از آنها ارتباط حضوری داشته‌اید. ‌
ما هم با این مسأله موافقیم که فناوری و دسترسی به اینترنت روش‌های ارتباطی را آسان کرده است و به ما اجازه می‌دهد که بیست و چهار ساعته به اینترنت متصل باشیم و به ‌روز باشیم. با این حال تا کِی این گونه زندگی خواهیم کرد؟ مسخره است که حتی موقعی که با خانواده مشغول خوردن ناهار هستیم، هم زمان با بلک بِری خود بازی می‌کنیم، و البته این بدین معنی است که ما یک خانواده‌ی یک پارچه هستیم، این طور نیست؟

تأثیر بر تحصیل

هرچقدر هم به نظر مضحک برسد، گوگل خدای دانش‌آموزان است و آنها برای هر کاری از آن کمک می‌گیرند. بسیاری از شما ممکن است این صفحه را با نوشتن عنوان "تأثیرات منفی فناوری بر تحصیلات و جامعه" به طور اتفاقی یافته باشید. و اکنون یک مقاله‌ی تمام ‌عیار از این موضوع در اختیارتان است. بله، ما هم با شما موافقیم که منبع اطلاعاتی بهتری از اینترنت وجود ندارد و شاید اصلاً به وجود نیاید. با این وجود فکر نمی‌کنید این منبع اطلاعاتی، دانش ‌آموزان را بیش از حد تنبل و کسل بار آورده است؟ تکالیف مدرسه را در نظر بگیرید. امروزه دانش‌آموزان و دانشجویان در بیشتر مدارس و دانشگاهها تکالیف درسی خود را باید به صورت آنلاین و از طریق اینترنت انجام می‌دهند. در نتیجه، دانش‌آموزان ساعات زیادی را صرف جستجوی مطالب جدید در اینترنت که به طور مجازی تمام اطلاعات جهان را در خود جای داده است سپری می‌کنند. با فشار دادن چند کلید در صفحه کلید کامپیوتر مانند Ctrl+C، Ctrl+V، Ctrl+S، . . . پروژه‌ی درسی آماده است.
تأثیر منفی فناوری بر روی دانش‌آموزان به صورت جهانی شناخته شده است. امروزه کودکان بیشتر از هر کسی در مورد جدیدترین وسایل ارتباطی اطلاعات دارند. البته ما هم باید اعتراف کنیم که خیلی بیشتر از پدرانمان در مورد تلفن‌های همراه جدید می‌دانیم. کودکان به خوبی می‌دانند چگونه از گوشی همراه استفاده کنند، چگونه بازی‌های موجود در آن را انجام دهند و به آن عادت کرده‌اند. دیگر گذشت آن روزهایی که اوقات فراغت کودکان را بازیهای تفریحی خلاقانه تشکیل می‌داد. بازیهای ویدیویی، پلی ‌استیشن، آی ‌فون و اندروید اختراعات جدید هستند که جای تفریحات قدیمی را گرفته‌اند و این زمانی است که ما خودمان را به خاطر خلاق نبودن سرزنش می‌کنیم.
ما این حقیقت را که فناوری اطلاعات زندگی ما را به طوری باور نکردنی آسان کرده است قبول داریم. بله، این یک حقیقت محض است. با این وجود هر تحولی سختی‌های مربوط به خود را دارد. اگر چشمهایمان را روی اثرات منفی فناوری ببندیم، نمی‌توانیم از آن به بهترین نحو لذت ببریم. نوشتن در مورد تمام اثرات منفی فناوری در یک مقاله کاری بسیار دشوار است. با این همه، ما این مقاله را با ذکر مطلبی به پایان می‌رسانیم. تنها زمانی می‌توان از استفاده از دستاوردی جدید لذت برد که هیچ درد یا استرسی در هنگام استفاده از آن انسان را تهدید نکند. ممکن است فناوری بیشتر وقت ما را به خود اختصاص دهد، اما ما به طور ناآگاهانه لحظات کوچک لذت ‌بخشی که زندگی به ما ارزانی داشته است را از دست می‌دهیم. اگر با نظرمان مخالفید می‌توانید آن را اصلاح کنید.